Werknemers zitten gemiddeld bijna negen uur per werkdag
Nederlandse werknemers brengen per werkdag gemiddeld 8,9 uur zittend door. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek en TNO op basis van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden. Het gaat om een lichte stijging ten opzichte van 2019, toen werknemers gemiddeld 8,6 uur per dag zittend doorbrachten. Ondanks campagnes en bewustwording over het belang van bewegen blijft ons zitgedrag dus nagenoeg onveranderd.
Zitten op werk, onderweg en thuis
De totale zitduur komt voort uit een combinatie van werk, reistijd en vrije tijd. Werknemers zitten gemiddeld 4,5 uur per dag tijdens hun werk. Daar komt 1,1 uur bij aan woon-werkverkeer en 3,3 uur in de vrije tijd. Daarmee wordt meer dan de helft van een doordeweekse dag doorgebracht in een passieve houding. Dat lijkt onschuldig, maar uit verschillende onderzoeken blijkt dat langdurig zitten de kans vergroot op gezondheidsproblemen als hart- en vaatziekten, diabetes type II en klachten aan nek en schouders.
Grote verschillen per beroep
Het gemiddelde van negen uur verhult grote verschillen tussen beroepsgroepen. Werknemers in de ICT, de administratie en bedrijfseconomische functies zitten het meest. In de ICT loopt het op tot ruim zeven uur zitten per werkdag. Aan de andere kant van het spectrum bevinden zich beroepen in de horeca, schoonmaak en dienstverlening. Medewerkers in deze sectoren zitten gemiddeld slechts iets meer dan een uur per werkdag. Het verschil wordt grotendeels verklaard door de aard van het werk: beeldschermwerk en kantoorbanen nodigen uit tot langdurig zitten, terwijl dienstverlenende functies juist beweging vereisen.
Ook opleidingsniveau speelt een rol. Werknemers met een hbo- of universitaire opleiding zitten gemiddeld bijna zes uur per werkdag. Voor mensen met een lager of middelbaar opleidingsniveau ligt dit aanzienlijk lager, tussen de drie en vier uur. Het wijst erop dat hoger opgeleiden vaker functies hebben waarin computerwerk centraal staat, terwijl lager opgeleiden vaker uitvoerende taken hebben die fysieke aanwezigheid en beweging vragen.
Thuiswerken vergroot de zittijd
Sinds de coronapandemie is thuiswerken voor veel werknemers een vast onderdeel van de werkweek geworden. Uit de cijfers blijkt dat dit ook effect heeft op de hoeveelheid tijd die zittend wordt doorgebracht. Werknemers die regelmatig thuiswerken, zitten gemiddeld 6,3 uur per werkdag. Voor werknemers die altijd op locatie werken, is dat slechts drie uur. Hoe meer iemand thuiswerkt, hoe langer de zittijd. Dat lijkt te maken te hebben met de beperkte afwisseling in beweging: er is geen wandeling naar een collega of vergaderruimte en ook het woon-werkverkeer ontbreekt.
Beeldschermgebruik speelt hierbij een duidelijke rol. Wie dagelijks meer dan zes uur achter een computer werkt, zit gemiddeld bijna zeven uur per werkdag. Bij werknemers die minder dan zes uur beeldschermwerk verrichten, ligt dat gemiddelde op slechts drie uur. Het bevestigt dat digitaal en cognitief werk vrijwel altijd hand in hand gaat met langdurig zitten.
Nederland Europees koploper
Het CBS merkt op dat Nederland in vergelijking met andere Europese landen tot de koplopers behoort als het gaat om zitgedrag. Ondanks dat Nederlanders zichzelf vaak zien als een actief volk dat veel fietst en sport, brengen we op doordeweekse dagen een groot deel van de tijd zittend door. Hoogleraar fysiologie Maria Hopman van het Radboud UMC benadrukt dat de cijfers waarschijnlijk zelfs een onderschatting zijn. Als werkelijk gemeten zou worden hoeveel tijd Nederlanders doorbrengen op een stoel, zou de uitkomst waarschijnlijk nog hoger liggen.
Gevolgen voor de gezondheid
Het langdurig zitten heeft niet alleen gevolgen voor de fysieke gezondheid. Ook mentaal kan het nadelig uitpakken. Wie weinig beweegt, voelt zich vaak minder energiek en ervaart sneller stress. Bedrijven die investeren in meer bewegingsmogelijkheden op de werkvloer, zoals zit-sta-bureaus, looproutes of korte beweegpauzes, dragen daarom niet alleen bij aan de fysieke gezondheid van medewerkers, maar ook aan hun concentratie en productiviteit.
Een hardnekkig patroon
Dat het gemiddelde in vijf jaar tijd nauwelijks is veranderd, laat zien hoe hardnekkig ons zitgedrag is. Zelfs met de toegenomen aandacht voor vitaliteit, campagnes als de Nationale Beweegminuut en een groeiend aanbod van ergonomische werkplekken, lukt het niet om de cijfers structureel naar beneden te brengen. Het vraagt waarschijnlijk om meer dan individuele inspanningen. Werkgevers en beleidsmakers zullen samen moeten kijken hoe werk anders kan worden ingericht, zodat beweging en variatie vanzelfsprekend worden.
Conclusie
Nederlandse werknemers zitten gemiddeld bijna negen uur per dag. De verschillen per beroep en opleidingsniveau zijn groot, maar de trend is duidelijk: functies met veel beeldschermwerk en thuiswerkers zitten het langst. Hoewel Nederlanders veel sporten en fietsen, compenseert dat niet voor de vele uren die zittend worden doorgebracht. De cijfers maken duidelijk dat er een cultuurverandering nodig is om dit patroon te doorbreken. Meer bewegen op de werkvloer is niet alleen een kwestie van gezondheid, maar ook van productiviteit en welzijn op de lange termijn.
