Van ‘dit past erin’ naar ‘dit hebben we nodig’

Dat was de insteek van Alisa Heesakkers, adviseur werkomgevingen bij Draaijer. Voor Flores, een scholengroep met 33 basisscholen, onderzocht zij wat er gebeurt als je begint bij de praktijk. Ze werkte samen met collega-experts in onderwijshuisvesting, Simon de Ruig en Peter Loonstra. De twee sectoren raakten elkaar. Het resultaat? Een ontwerp als verlengstuk van het onderwijs. In deze blog vertelt Alisa hoe dat werkt.

Een frisse blik vanuit een andere sector

Basisscholen krijgen vanuit de gemeente een vast oppervlak toegewezen om te bouwen. Die toewijzing is altijd gebaseerd op het aantal leerlingen. De traditionele aanpak verdeelt dat oppervlak over standaardruimtes. Maar scholen verschillen enorm in onderwijsaanpak. En daarom sluiten de ruimtes vaak niet aan op de praktijk.

Het kan ook anders: eerst kijken naar de verschillende activiteiten die voor onderwijs nodig zijn. En pas daarna bepalen welke ruimtes daarbij passen. In kantooromgevingen werkt deze ‘bouwstenenaanpak’ al heel goed. Voor Flores vertalen we die aanpak naar leeromgevingen. Dat levert frisse inzichten op én andere gesprekken aan de voorkant van een ontwerptraject. Mijn achtergrond als ontwerper helpt hierbij: ik denk automatisch vanuit gebruik en gedrag.

Huisvesting vanuit wat je doet, niet wat je hebt

Samen met het schoolteam benoemen we alle onderwijsactiviteiten met behulp van de bouwstenenmethodiek. Van klassikale instructie tot individueel werken, van muziekles tot buitenspel. Die activiteiten vormen de basis voor het ontwerp. We koppelen elke activiteit aan een van de 21 bouwstenen. Zie het als standaardsets van voorzieningen die je in verschillende combinaties kunt inzetten. Zo ontwerpen we een school die past bij de werkwijze.

Wie gaat er over?

Ja, je moet onderling verbinden, vindt de tafel. Maar Djara Walgien geeft bijvoorbeeld aan dat hij bij Achmea al zes grote kantoren in het land op één lijn moet zien te krijgen. Thomas de Bruin heeft zelfs veertien kantoren bij Eneco en huurcontracten die voor zestien jaar zijn vastgelegd. Krijg onder meer HR, vastgoed, ICT dan maar eens op één lijn. Prashant Gupta, die ervaart dat de nieuwe Zwitserse fusiepartner van DSM (Firmenich) een stuk hiërarchischer is dan het Nederlandse DSM, legt een vraag op tafel. “In coronatijd hebben we het thuiswerken ervaren. Maar als je nu nieuw gaat bouwen, moet je dan afdwingen dat mensen twee dagen per week thuis mogen werken en de rest op kantoor moeten zijn? Hoe ziet die inrichting er dan uit? Wie gaat er over? HR? ICT? Facilitair? En wie gaat die verplichte bezetting allemaal administratief bijhouden dan?” De deelnemers aan de Round Table knikken instemmend. Een worsteling voor iedereen. Annemarijke Graat en Gea de Groot van de Radboud Universiteit geven aan dat zij er bewust voor kozen geen verplichte werkdagen in hun beleid op te nemen, omdat dit niet past bij de cultuur van de Radboud Universiteit. Wel worden medewerkers gestimuleerd naar de campus te komen en in hun teams afspraken te maken over hun fysieke aanwezigheid. Annemarijke Graat: “Ik ben van origine van HR, maar heb inmiddels ervaren dat je de grote vraagstukken zoals een nieuwe manier van werken, niet vanuit één koker moet benaderen. Wij zijn nu bij Radboud bezig om voor ons programma een team samen te stellen waar alle disciplines in vertegenwoordigd zijn. Zeker nu we als hoger onderwijs met een bezuinigingsopdracht zijn geconfronteerd en zuinig moeten zijn met vierkante meters. Maar ook wij zijn georganiseerd in kolommen en daar lopen we nu tegenaan. : elke kolom krijgt een opdracht om te bezuinigen.”